หลักการและเหตุผลของการถือกำเนิดขึ้นของสื่อชุมชน โดยเฉพาะสื่อชุมชนขนาดใหญ่อย่างสถานีทีวีชุุมชน ในต่างประเทศส่วนใหญ่เกิดขึ้นจากความต้องการจัดสรรและกระจายคลื่นความถี่ และกระจายอำนาจการบริหารจัดการสื่อไปยังส่วนภููมิภาคหรือท้องถิ่น เพื่อให้พลเมืองหรือประชาชนในพื้นที่ส่วนภูมิภาคท้องถิ่นต่าง ๆ ได้เข้าถึงคลื่นความถี่หรือสื่อ รวมทั้งการเปิดโอกาสให้ประชาชนในท้องถิ่นเข้ามามีส่วนร่วมในสื่อ เพื่อเป็นการรักษา ส่งเสริมวัฒนธรรม อัตลักษณ์ของคนทุกกลุ่มในภูมิภาคได้มีพื้นที่ในการสื่อสาร ซึ่งสื่อกระแสหลักหรือสื่อระดับชาติไม่สามารถกระทำได้ (Richeri, 1998 p. 120)
1. เหตุผลด้านธรรมชาติหรือคุณลักษณะของตัวสื่อทีวีเอง ที่เป็นสื่อที่ให้การรับรู้ที่สมจริงด้วยภาพภาพเคลื่อนไหวและเสียง ที่มีพลังในการอธิบายและสร้างความเข้าใจได้อย่างชัดเจนอย่างที่หอกระจายเสียงหรือวิทยุชุมชนทำไม่ได้ ประกอบกับหากต้องการสื่อสารในเรื่องที่ต้องอาศัยความร่วมมือจากเครือข่ายอื่น ๆ นอกชุมชนแล้วสื่อวิทยุชุมชนหรือหอกระจายข่าวจะไม่สามารถตอบสนองได้ดีเท่า อีกทังการบันทึกหรือเผยแพร่ผ่านทีวีแล้ว สามารถนำชิ้นงานนั้นไปฉายซ้ำหรือเผยแพร่ ในสถานการณ์อื่น ๆ ได้อีกอย่างน่าสนใจกว่าสื่อเสียงหรือสื่อวิทยุชุมชน
2. เหตุผลด้านการเป็นเครื่องมือหรือกลไกในการพัฒนาของท้องถิ่น เพราะทีวีชุมชนสำหรับชุมชนแล้วต้องไม่เป็นเพียงสถานีฯทีวีหรือรายการที่นำเสนอประเด็นชุมชนและตั้งอยู่ในท้องถิ่นนั้น ๆ เท่านั้น แต่ยังต้องเป็นเครื่องมือการสื่อสารหรือกลไกการสื่อสารที่สำคัญสำหรับการพัฒนาท้องถิ่น ที่่สะท้อนให้คนท้องถิ่นได้เห็นตนเองและเห็นท้องถิ่นของตัวเอง ที่ทำให้เกิดความรักและความผูกพันระหว่างผู้คนและท้องถิ่น นอกจากนั้น สื่อชุมชนยังต้องเป็นเครื่องมือที่ทำให้คนท้องถิ่นสามารถแสดงความเป็นพลเมืองที่มีสิทธิ์มีเสียงในการกำหนดความเป็นไปของท้องถิ่นอย่างที่สื่อระดับชาติทำไม่ได้ เช่น การเป็นศูนย์รวมหรือจุดเชื่อมโยงให้คนท้องถิ่นได้เข้ามาพบปะหารือหรือโต้แย้งแสดงเหตุผลในประเด็นต่าง ๆ ที่่พวกเขาเผชิญหน้าร่วมกัน รวมถึงการเป็นเครื่องมือในการเพิ่มพลังให้เสียงหรือเรื่องราวของพวกเขาไม่ว่าจะเป็นประเด็นปัญหาหรือประเด็นคุณค่า ความงามของวิถีชีวิต วัฒนธรรมและภาษา
บทความ : รศ.ดร.ภัทรา บุรารักษ์
ภาพ : ปกบวร พูลเกษร
ข้อมูลอ้างอิงจาก : หนังสือแนวทางการเสริมศักยภาพการสื่อสารชุมชน